Equality

Эрэгтэй болон эмэгтэй хүний эрх тэгш байдлын тухай яриад хэр их хугацаа өнгөрсөн билээ дээ?
Эрэгтэй эмэгтэй хүмүүс бол огт өөр ертөнцүүд юм. Хооронд нь харьцуулах аргагүй. Тэгэхээр тэрхүү тэгшитгэх гээд байгаа үзэл зөв "ажиллахгүй" байгаагийн шалтгаан үүнд оршино. Жишээлбэл: эмч хүнийг программист хүнтэй зүрлүүлж болох уу? Зарим нэг төстэй чанараар нь зүйрлүүлж болох боловч ажилаа гүйцэтгэж чадаж байгаа тэр чадвараар нь яагаад ч зүйрлүүлэх аргагүй. Эмчийн хийж чадахгүй зүйлийг программист хийж, программистийн хийж чадахгүйг эмч хийж чадаж байгаа биз дээ? Үгүй юу? Эрэгтэй эмэгтэй хүмүүс яг л үүнтэй ижил. Эрэгтэй хүнд байхгүй зүйл эмэгтэй хүнд бий. Эмэгтэй хүнд байхгүй зүйл эрэгтэй хүнд бий. Эдгээрийг нэг л янзын хэмжүүрээр хэмжиж болохгүй биз дээ? Энэ чинь яг л усыг метрээр, уртыг литрээр хэмжихтэй адил байгаа биз дээ? Үгүй юу? Төдөн литр зам яваад... гэж яривал ямар байна? Шал тэнэг сонсогдож байгаа биз? Яг л үүнтэй чинь адил байхгүй юу? Тухайлбал дуучин зураач хоёр хүний авъяасыг харьцуулбал дуучны авъяас төдөн см, зураачийнх нь төдөн см юм байна гэж ярих уу?
Өдий хүртэл янз бүрийн үндэстэнүүдийн зан заншил, уламжлал, үзэл бодол, тэр байтугай шашинд тогтож үлдсэн эр хүнийг дээдлэх болсон шалтгаан нь ердөө л нэг талаас нь харж нэг хэмжүүрээр хэмжсэнээс болсон нь тэр юм. Үнэндээ өнгөрсөн зууныг хүртэл хөөрхий эмэгтэйчүүдэд "гавъяа" байгуулах боломж хэр их олдож байсан бол? Гэхдээ энэ хэцүү шуурган дундуур нэрээ үлдээж чадсан цөөхөн ч гэсэн эмэгтэйчүүд байдаг нь сайшаалтай. Өнгөрсөн зуунуудад амьдарч байсан суут хүмүүс, агуу хүмүүс бүгд эрэгтэй байсан гээд байдаг тэр нөхдүүдэд хандаж хэлэхэд тэр үед эмэгтэйчүүдэд сургуульд сурах боломж олдож байсан бол уу гэж асуумаар байна. Хүний тэгш эрхийн тухай яригдах болсон, эмэгтэйчүүд сургуульд сурдаг болсон атал чиний тэр "суут" эмэгтэйчүүд чинь хаана байна гэх бол уу? Тэгж асуувал надад хэлэх хариулт бас бий.
Эрт үед бидний өвөг эцэг ан гөрөө хийж, агуйд амьдарч байх үеэс л энэ ойлголт бий болж эхэлсэн. Эрэгтэй хүмүүс эмэгтэй хүмүүсийг бодвол илүү хурд хүч ихтэй учир гэр бүлээ хамгаалж тэжээхийн тулд анд явдаг байв. Энэ нь мэдээж тун чухал үүрэг байв. Харин эмэгтэйчүүд эрэгтэйчүүдийг бодвол нэг хэвийн урт хугацааны ажилд илүү сайн тэвчээртэй учир галаа манаж жимс ногоо түүж гэр бүлээ тэжээхэд туслалцдаг байв. Гал манана гэдэг маань тэр үеийн хүмүүсийн хувьд их чухал ажил юм шүү дээ. Нэг л удаа галаа алдвал араатан амьтан дайрна, хоолоо яаж болгох вэ, даарна гээд л, бас дахин гал олохын тулд бөөн юм болно. Үүний дараагаар, овог аймаг яваандаа улс гүрэн бий болж хүмүүс олшрохын хэрээр ганц дан араатан төдийгүй хүн хэмээгч бас нэг "араатанаас" гэр бүл газар нутгаа хамгаалах шаардлага гарч, бас дээр нь өөр бусад руу дайрч, хоол унд бас бус юм булаах шаардлага гарч ирж үүнд нь дандаа эрэгтэй хүмүүс явдаг байв. Их олз олсон сайн дайчдыг шагнах нь зүй. Энэ үеэс л эрэгтэй хүнийг дээдлэх ёс бий болж эхэлсэн хэрэг. Эцэст нь эмэгтэй хүн бол ямар нэг бараа таваар, бэлэг сэлт, боолын үүрэг рольтой болсон хэрэг. Ийм байдал үүссэнээр маш олон мянган жилийн нүүрийг үзсэн. Гэтэл хүний эрхийн коньвенц гараад хэдий хэр хугацаа өнгөрөв? Аан? Энэ богино хугацаа энэ олон жилийн явцад оршин тогтонож бүр түүгээр барахгүй хүний гений нэгэн хэсэг болсон эрэгтэй хүнийг дээдлэх үзлийг алга болж чадна гэж үү? Энэ ойлголт алга болохын тулд дахиад өчнөөн жил өнгөрч, шинэ үеийн хүмүүсийн энэ ойлголтоос огт өөрөөр хүмүүжүүлэхгүй л юм бол ямар ч нэмэргүй. Ер нь эрэгтэй хүмүүс тийм мундаг юм бол бүгдээрээ мандан бадраад явах нь яагаа вэ? Зарим нэг эрэгтэй хүнээс илүү бяртай эмэгтэй хүн гэж байна. Тухайлбал, хүндийн өргөлтөөр хичээллэдэг ч юмуу эсвэл бие хамгаалах урлагаар ч юмуу хичээллэдэг эмэгтэйчүүд бүх эрэгтэй хүнээс биш гэхэд заримаас нь илүү бяртай байж болноо доо. Бас зарим нэг эрчүүдээс өндөр боловсролтой, ухаалаг эмэгтэйчүүд гэж байнаа даа. Гэхдээ хүмүүс хэлдэг л юм. Эрэгтэй эмэгтэй хүмүүс нийгэмд адил тэгш эрхтэй амьдралд оролцоно гэдэг боломжгүй. Байгаль эхээс ингэж заяасан гээд л. Мөн хуцваа. Хүмүүс л ийм ойлголтыг бий болгосон. Тэрнээс биш бурхан хүмүүсийг бүтээнгүүтээ л "эрэгтэй хүн эмэгтэй хүнээс илүү шүү. Сайн санаж яваарай" гэж хэлээгүйг би мэдэж байна. Бидний нэрлэдэг уламжлал, ёс заншил ч үнэндээ үүсмэл зүйл шүү дээ. Хүн үүсэхтэй л хамт үүсчихсэн зүйл огтоос биш. Амьдралд хүний оролцоогүй явагдаж байдаг цөөн хэдэн хууль л байдаг. Бусад нь бүгд үүсмэл. 1+1=5 гэдэг ч үүнтэй төстэй зүйл ярьсан юмуу бичсэн бодсон хүнийг бид тэнэг галзуу гэж нэрлэдэг. Угтаа тэр хүн нь биш бид өөрсдөө тэнэг галзуу байхгүй юу. Энэ тоо, үсэг, хэллэг, он тоолол гээд бидний үнэн гэж бодогддог бүхэн үүсмэл. Үүсмэл зүйлийг өөрчилж болдог юм. Өөрчлөөгүй байсан ч өөрчлөгддөг нь жам юм. Өдийг хүртэл сурсан мэдсэн бүгд худал, хуурамч, үүсмэл гэдгийг бодохоор уур хүрмээр ч гэсэн сохрын газар сохор, доголонгийн газар доголон. Амьдрах л хэрэгтэй. Буруу ч байсан зөв гээд, худлаа байсан ч үнэн гээд явхаас өөр замгүй. Ямар ч гэсэн би хүүхэд гаргадаг л юм бол ийм ойлголтоос аль болох ангид байлгахыг хичээхээс аргагүй. Эрэгтэй ч бай эмэгтэй ч бай ухаантай, хүмүүжилтэй, хүн чанартай, хаана ч амьдарч чадах хүүхэдтэй байх л болоо ш дээ. Шинэ үеийнхэн энэ тогтсон ойлготуудаас салаасай гээд л залбирч байхаас өөр замгүй.
Ямарваа нэг шашинд эрэгтэй хүнийг дээдэлсэн маягийн үзэл бас үнэртээд байдаг нь бас л хүмүүсийн хийсэн ажил. Хаана ч гэлээ нэг азийн нэг оронд эрэгтэй хүн яг цэргийн алба хашиж байгаа юм шиг 2 жил хийдэд шавилах хуультай орон байдаг юм байна л даа. Энэ орон буддын шашинтай орон юм. Тэгээд тэр хийдэд эмэгтэй хүн орохыг хориглодог гэнэ. Учир нь эмэгтэй хүн ариун бус юм гэнэ. Яагаад гэхээр сарын тэмдэг ирдэг болохоор гэнэ. Гэтэл тэр хийдийн цэцэрлэг дотор сармагчингууд дүүлээд л байж байдаг гэх. Тэр нь дотор нь мэдээж эмэгтэй сармагчин байж л таараа. Энэ бол эмэгтэй хүнийг дорд үзэх үзэл байхгүй юу. Тэрнээс биш ямар ч сарын тэмдэгтэй холбоотой биш. Тэрнийгээ л амьхандаа нууж тэгж хэлж байгаа хэрэг.
Гэтэл уг чанартаа бурханы шашинд эмэгтэй хүнийг ялгаварлах үзэл үнэндээ байхгүй юм билээ. Ямарваа нэг хувилгаан хүн эмэгтэй хүн болж төрснийг төрөл доройтлоо гэж үздэггүй. Учир нь эрэгтэй эмэгтэй хүмүүст аль алинд нь хүнд байх ёстой үнэт зүйлүүд, чанарууд байдаг бөгөөд аль аль нь бурханы хутгыг олж болно гэдэг юм билээ. Бас миний нэг уншсанаар бурханы хутгыг олохоор суралцаж буй бодьсадва нар нь энэ олон төрөлт дундаа эмэгтэй, эрэгтэй аль алиных нь төрөлд төрөх ёстой байдаг тухай бичсэн байсан. Учир нь аль алинаас нь суралцах зүйл маш их байдаг гэнэ. Хүмүүс нээрээ хэтэрхий их гуйвуулнаа нээрээ. Бусад шашинд ч тэр тэр байтугай Исламын шашинд ч эмэгтэй хүнийг доорд үзэх ёстой гэсэн сургааль лав л байхгүй байгаа даа.
Ер нь хамгийн зөв зам бол эрэгтэй ч эмэгтэй ч бай хүмүүс өөр өөрсдийн замаараа өөрийнхөөрөө л амьдрах ёстой. Хэн нэгэндээ өөрийнхөө амьдралаа даатгачихаад чи үхвэл би бас үхнэ гээд сууж байж хэрхэвч болохгүй. Үүнээс тэнэг юм гэж байх уу? Зарим нэг охид нэг гайгүй мөнгө олдог залуутай л суучихвал болоо гэж яриад байх юм. Бас эрэгтэй хүн л юм чинь ёстой нөгөө BX-н мангар дуун (My Love) дээр гардаг шиг эр хүн юм чинь тэр бүгдийг хийнэ гээд сууж байх юм. Нөгөөх нь хаяад л явчихвал одоо тэгээд яанаа. Аан? Тэжээгчээ алдсан гээд тэтгэвэр горьдоод явах уу? Мөн олдох байх даа. Хаяагдахад царайлаг марайлаг ёстой пад байхгүй шд. Маамуу гаргаа л бол яйрна шд. Аль болохоор нэг их хамааралгүйгээр тэр тусмаа эдийн засгийн тал дээр. Салсан ч гэсэн бие биенээсээ царай алдахгүйгээр амьдарч чаддаг байх хэрэгтэй байхгүй юу. Тэгэхгүй бол нөгөө "эрхэм эрчүүд" нар нь гомдол нэхнээ гэж. Нөгөө тэгш эрх гээд байсан нь хаана байна. Би илүүг төлж байна гээд л. Бас нөгөө талаар мөнгө илүү олдог нь гэр дотроо илүү эрх дархтай байдаг нь нууц биш. Иймэрхүү байдлаар хавчигдах нь хэн хэнд нь таалагдахгүй нь лав. Бас надад нэг залуугийн хэлсэн надад ихэд таалагдсан үгийг нь хэлье гэж бодож байна. Тэрний хийдэг ажил нь эхнэрийнхээс нь огт өөр. Тэр залуу хэлсэн үгний санаа нь"хичнээн гэр бүл болсон байлаа гээд хэн нь ч хэндээ хөгжих боломжинд нь дөнгө болж болохгүй. Эрэгтэй ч бай эмэгтэй ч бай гэрлэхээсээ өмнө зорьж байсан зүйлээ гэрлэсний дараа хаяж болохгүй. Харин ч бие биенийгээ улам ихээр дэмжиж амжилт гаргахад нь тус дэм болох ёстой" гэж. Ухаантай залуу байгааз?!. Ийм бодолтой хүмүүс олон байх тусмаа сайн юмсан.