Францын Страссбург хотод 2 хоног буддын шашитнуудын хичээлд суулаа

Би өнөөдөр өөртөө нэг гар утас худалдаж авлаа. Бүтэн цаг гаран эргэлдэж эргэлдэж NOKIA 5230 гэсэн маркийн мөнгөлөг саарал утас худалдаж авав. Гэхдээ бас утас авахаасаа өмнө нэлээн хэд хоног дэлгүүр хэссэн. Тэгээд хамгийн боломжийн үнэтэй дэлгүүрийг нь сонгоод ирж байгаа нь тэр. Тэгээд 2-3 утсан дээр эргэлдээд л яах вэ гээд л бодоод зогсоод л байлаа. Энд хамгийн хямд утас нь 89 euro үнэтэй байлаа. Тэр утас нь мөн Nokia бөгөөд миний хулгайд алддаг утастай төстэй загварын утас байлаа. Бас touchpad-тай утаснууд нь 110-550 euro орчим үнэтэй байлаа. Загвар, үйлдвэр, үзүүлэлтээсээ шалтгаалаад янз бүрийн үнэтэй Samsung, Nokia, Sony Ericsson, LG гэсэн фирмийн утаснууд байв. LG, Samsung 2 нь Nokia-гаа бодвол арай хямд үнэтэй бас өнгө, дизайн нь илүү байв. Жишээ нь намайг эргэлзүүлэхэд хүргэсэн утас бол Samsung фирмийн мөн мэдрэгчтэй дэлгэцтэй, 3.2 megapixel camera-тай гар утас байсан бөгөөд 119 euro үнэтэй байв. Мөн Sony Ericson walkman дэлгэгддэг утас 129 euro байсан. Харин миний авсан утас бол 149 euro үнэтэй 2 megapixel camera-тай, touchpad screen-тай утас юм. Тэгээд л гайхаад л эргэлзээд зогсоод байлаа. Тэгсэн худалдагч нь хүрч ирээд “та юу сонирхосон юм, юу авахаа сайн мэдэхгүй байна уу” гэж асуулаа. Тэгэхээр нь “энэ утаснууд memory card-тай юу” гэж асуулаа. “Хийж болно. Гэхдээ тэр нь тусдаа үнэтэй. Та тусад нь мөнгө төлж авах хэрэгтэй. Утастай цуг ирэхгүй” гэж байна. Тэгэхээр нь утаснуудын тагийг онгойлгож үзэв. Аль улсад үйлдвэрлэснийг нь харах гэж. Тэгсэн Samsung болон LG утаснууд бүгд солонгост үйлдвэрлэгдсэн харин Nokia унгарт үйлдвэрлэгдсэн байв. Тэгээд бодож бодож нэгэнт Европт ирсэн юм чинь Европд үйлдвэрлэгдсэн утас авсан нь дээр гэж бодоод үнэ нь хэдий 30 euro зөрүүтэй байсан ч Nokia-гаа л авлаа. Энэ утастайгаа удаан найзлах байхаа гэж бодож байна. Хар саарал ба мөнгөлөг саарал 2 янзын өнгөтэй байна. Мөнгөлөг саарал өнгөтэйг нь авлаа. Дандаа л хар өнгөтэйг авдаг юм чинь энэ удаа арай өөр өнгөтэйг авч байгаа нь тэр. Хэдийгээр худалдагч нь memory card цуг ирдэггүй гэсэн боловч утас нь дотроо 2 GB memory card-тай юм байна. Бас тус дэлгүүрээс өгсөн урамшууллын дагуу интернэтэд үнэгүй орох эрхтэй юм гэсэн. Гэхдээ би тэрийг нь яаж тохируулахыг сайн мэдэхгүй л байна. Эндээс урьдчилсан төлбөрт дугаар авахдаа пасспорттайгаа ирэх шаардлагатай гэсэн. Утасных нь хайрцагийг онгойлгож үзсэн чинь дотор нь мэдээж цэнэглэгч, чихэвч, гарын авлага, бас гар утсаа машин дотроо бэхлэхэд зориулсан тавиур, интэрнэтэд орж 10 euro дотор дуу татах эрх энэ тэр гэсэн юмнууд байлаа. Харамсалтай нь бүх юм нь герман хэл дээр юмаа. Ер нь хурдан герман хэл сурахгүй бол хаа сайгүй германаар бичсэн юм болгоныг толь бичигээ гаргаж ирж уншаад явна гэж бүтэхгүй хэрэг. Дэлгүүрт зарагдаж байгаа бүх бараа герман хэл дээр. Юу ч гэж байгаам бүү мэд. Зөндөө олон янз, бүгд германаар болохоор аль нь ч ямар ялгаатай гэж байгаа юм бүү ч мэд. Харж байгаад л хамгийн хямдыг нь авч байгаам чинь. Харин тэгж авч байгаа нь талх авахдаа алдаа гаргасан байна лээ. Дутуу болгосон, шарж идэх учиртай талхыг мэдэхгүй авчихсан чинь идээд үзсэн нэг л гашуун сонин амттай байгаад байхаар нь гайхаад уншаад байсан чинь шарж иддэг талх байдаг юм даа. Тэгэхээр нь шараад үзсэн чинь зүгээр амттай болчихож байгаам. Энэ мэт хөглөж л байна даа.

Энд нэг сайхан юм нь хоол хийнэ гэдэг тийм ч их хүнд асуудал биш юм байна. Бүх хоолонд зориулсан махыг янз бүрээр нь хэрчээд амтлаад төдөн хүний порц гээд бичээд савлаад зардаг юм байна. Тахианы, загасны, гахайны, үхрийн хонины, бас банш шиг юмнууд ч байна. Тэр байтугай пизза хүртэл байна гээч. Зүгээр л шарах шүгээндээ хийгээд 10 мин болгоод тэгээд л пизза бэлэн. Би нэг тийм пизза өнөөдөр авсан. Ид шидийг нь удахгүй үзнээ.

Хоол ер нь л үнэтэй байна. Дундаж кафены 1 таваг хоол 4 - 7 euro орчим, ресторанд бол 12-20 орчим euro, зарим өндөр зэрэглэлийн ресторанд бараг 100 орчим euro болдог гэсэн. Тэгэхээр тэр хагас бэлэн бүтээгдэхүүн аваад өөрөө хийгээд идэх нь миний махан тооцоогоор бол лав долоон хоногт 10 euro орчимоор хямд тусна. Гэхдээ хоолнууд нь ер нь л нэг их сайхан гээд хэлчихмээр лав бишээ. Би өчигдөр, уржигдар Францд очиж Америк, Итали, Герман, Австри, Франц орнуудын хүмүүстэй цуг хооллосон. Нэг л хачин зутан шиг л юм идээд байх юм. Адуунд өгдөг овъёос ч билүү тэр юмыг ямар ч их иддэг юм. Нэг л усанд чанасан төмс энэ тэр гэсэн хачин юм л идээд байхын. Хамгийн эхний өдөр идсэн шөл нь харин их амттай байсан. Бороколлитой зутан шөл байхаа. Би тэгж таамаглаж байна. Их гоё амттай байсан. Тэрнээс хойш идсэн юмнууд нэг л бишээ. Талх нь их олон янз бас их гоё амттай. Хоолныхоо дараа заавал нэг амттан иддэг юм байна лээ. Миний очсон тосгон их жижигхэн би 40 мин орчим яваад нэг захаас нөгөө зах хүрчихэж байна лээ. Ямар ч дэлгүүр байгаагүй гээч. Нээх уйтгартай, бүүдгэр, сэрүүхэн. Ганцаардсан гэж жигтэйхэн. Шал дэмий ирлээ дээ гэж бодсон. Гэхдээ яахав дээ. Ээжийн хэлснээр хүний нутаг сайхан ч цаанаа л хүний нутгийн үнэр үнэртээд л байдаг юм даа гээд байсан. Үнэн байна лээ шүү. Хичнээн тохитой, сайхан цэцэрлэгтэй, амар тайван, өндөр хөгжилтэй газар ч гэсэн цаанаа л нэг хүйтэн. Гадаа гарахад ч байшин дотор ч нэг л сэрүүхэн. Хүмүүс нь ч ихэмсэг, хүйтэн, хөндий. Худлаа л нүүрэн дээрээ инээгээд сайнуу энэ тэр гээд мэндлээд байхаас биш цаанаа л нэг хөндий. Тэр байтугай манай хажуу өрөөний монгол эгч ч гэсэн бас л нэг хүйтэн, герман зантай. Байрны эзэн хатагтайтай л мэндэлж, ганц хоёр үг солихоос биш надтай юм бараг ярьдаггүй. Би ч нэг их яриад байя гэж боддоггүй. Бодлоо хуваалцах ч хүн олдохгүй. Би ч удахгүй герман зантай болно байх дөө.

Францчууд их хямсгар, ихэмсэг хүмүүс байна лээ. Хажууд нь байхаар надаас муухай үнэр үнэртээд байгаам болуу гэж өөрийн эрхгүй бодогдохоор тийм хүмүүс байна лээ. Kkk. Гэхдээ үнэн шүү. Хэтрүүлсэн ч юм биш. Хөгшин аавын хэлснээр Италичуудаас Германчууд нь дээр гэж хэлсэн үнэн байна лээ шүү. Яадаг ч байсан тэнд байсан Европ хүмүүс дундаа хамгийн гайгүй зантай хүмүүс нь герман, австри орны хүмүүс байсан. Манай хажуу өрөөнд байсан Австри эмэгтэй явахдаа надад боодолтой Швейцарь чихэр бас нэг Швейцарт 8 сард болох Буддын шашинтнуудад зориулсан хичээлийн хөтөлбөрийн танилцуулга өгсөн. Намайг хэрвээ сонирхвол тэнд очиж суугаарай гэж өгсөн байх л даа. Би л хагас хугас тэгж ойлгосон. Тэр их эелдэг аятайхан эмэгтэй байна лээ. Герман хүмүүс дунд хамгийн эелдэг тусархаг хүн нь манай байрны эзэн хатагтай байсан. Надад үргэлж сайн хандаж байсан. Хаа очиж их найрсаг зантай герман эмэгтэй байна лээ.

Бас эцэст нь хэлэхэд, монголоос германд ирэх гэж байгаа бол биеийн шингэн саван, биеийн тос, үсний тос, гель энэ тэр битгий авчраарай. Би өнөөдөр ердөө 40 центээр биеийн шингэн саван авсан. Монголд ч ийм хямдхан байдаггүй шд. Энд биеийн тос, шингэн саван, гар нүүрийн саван энэ тэр бүх юм есөн жороороо л байдаг юм байна. Үнэ нь ч янз бүр. Гэхдээ яг ямар ялгаатайг одоохондоо олж мэдээгүй л байна. Харин үсний шампунь Head and Shoulders 200 граммтай нь 3.70 euro байсан. Монголоос ийм үнээр 400 грамттайг авна. Шампунь, бие угаадаг порлон, оймс, шархны лент энэ тэр авчрах хэрэгтэй. Энд хамгийн хямд шархны лент 2.57 euro байна. Хамгийн хямд оймс 3 euro байна. Бие угаагч порлон хамгийн хямд нь 1 euro байна. Харин дээр хэлсэнчлэн гар утас, компьютер зэрэг электрон бараа бараг нэг их ялгаагүй үнэтэй байна. Энд хамгийн үнэтэй laptop 1000 орчим euro үнэтэй, хамгийн хямд нь барагцаагаар 280 - 300 орчим euro байна. Хамгийн хямд laptop компьютер Lenovo байсан. Sony илүү үнэтэй. Sony laptop бол монголд бараг л 2 сая орчим байдаг даа, миний санаж байгаагаар. Бараг л тэр орчим багцааны л үнэтэй байна. Миний авсан гар утсыг миний санаж байгаагаар монголоос авбал 300-400.000 орчим болох байсан шиг санаж байна. Тэгэхээр бас харьцангуй боломжийн үнэтэй байна гэсэн үг л дээ. Энд автобус, метро нь үнэтэй. 1 чиглэлд 1 удаа суухад 2 euro 10 цент. Харин 1 сар аль ч чиглэлд хэдэн ч удаа явах боломжтой билет авбал 47 euro байдаг. Үнэтэй л байгаа биз. Гэхдээ өдөрт 2 талдаа 4 euro 20 цент төлж байснаас хямд л даа.

Одоогоор сонин сайхан гэвэл нэг иймэрхүү л байна. Миний байгаа хот их сайхан хот юм гэнээ. Үзэх харах юм ихтэй. Гэхдээ би энүүхэн тойрог дотроо л будилаад явж байгаа болохоор одоогоор нэг их үзэж хараад сүйд болсон юм байхгүй л байна. Бас мөнгөө бодолцохгүй бол болохгүй. Дөнгөж эхлээд л хамаг мөнгөө барчихвал үлдсэн хугацаандаа юугаа идэж өнгөрөөнөө. Ямар ч байсан эхний сардаа энэ байдалтайгаа танилцчихаад, цагийн зөрүү гэдэг юмнаас гарчихаад, мөнгөө яаж ухаантай зарцуулахаа мэдсэнийхээ дараа тэнэх ажилдаа орноо. Kkkk. Би ерөөсөө энэ цагийн зөрүүнээс гарахгүй байнаа. Унтаад л байдаг унтаад л байдаг. Нойр ханадаггүй. Явж байгаад л нэг харахаар л орой болчихсон. Нэг харахаар л өглөө болчихсон байх юм. Хэдэн цаг болоод байгааг ч ерөөсөө мэдэхгүй. Цагийн баримжаа тэр чигтээ алдагдчихсан. Ямар ч л байсан өглөө нэг юм хичээлээсээ хоцролгүй сэрчихээд байгаамаа. Тэрнээс цаашихыг одоо болтол сайн зохицуулж чадахгүй л байна. Цагаа зохицуулж чадахгүй байгаа болохоор даалгавраа л нэг осолдохгүй хийгээд тэрнээс өөр зүйл хийж амжихгүй л байгаад байх юм.

Германд хөл тавьсан анхны өдөр

Энэ өдрийн тухай дурсамж мартагдаж алга болохоос өмнө бичиж үлдээе гэж бодлоо. Дараа нь энэ үед юу мэдэрч, юу бодож байснаа нэг нэгэнгүй санахгүй байж магадгүй юм.
Миний хувьд өмнө нь Эрээн хот руу л явж байснаас өөрөөр хилийн дээс алхаж үзээгүй, онгоцонд ч сууж үзээгүй нэгэн билээ. Гэхдээ энэ 2010 он миний хувьд их аз гийсэн жил болж, энэ жил би Европд магистрт суралцах хоёр томоохон олон улсын хэмжээний тэтгэлэгт тэнцсэн юм. 22 сарын хугацаатай Европын Холбооны Тэтгэлэг болох Erasmus Mundus хөтөлбөрөөр Италийн Тренто хотод тэтгэлэгтэй сурах эрх, мөн Герман Улсын засгийн газрын тэтгэлгээр германд герман хэлний курсд сураад магистрт сурах тэтгэлэгт тэнцсэн юм. Ингэж надад бүхий л соёл шинжлэх ухааны өлгий нутаг болсон Европ тивд хөл тавих алтан боломж олдсон юм.
Хэдийгээр би 2 тэтгэлэгт тэнцсэн ч заавал аль нэгийг нь сонгох хэрэгтэй байсан болохоор германыг сонгосон. Ер нь бол анхнаасаа л хоёуланд нь тэнцвэл германыг нь сонгоно доо гэж бодож байсан юм. Тэгээд тэр бодлоороо германаа л сонгосон. Erasmus Mundus тэтгэлгийн хувьд миний оронд явах болсон хүн нь монголоос байгаасай л гэж хүсч байна. Нэг ч гэсэн монгол хүн сайн явбал эх орны минь нэр хүнд, бас нэг монгол айлын амьдрал сайн явнаа гэсэн үг шүү дээ.
Миний герман хэлний курс 2010 оны 5 дугаар сарын 31-д эхэлж байсан ч визний болон бас бус асуудлаас болоод хугаацаанаасаа хоцорч 2010 оны 6 дугаар сарын 6-д явах онгоцны билетийг 3 удаа солиулж байж худалдаж аваад германыг зорьсон доо.
Урьд нь онгоцны буудал дээрээс хүн гаргаж өгөхдөө “би нэг ингээд чирдэг чимодан чирээд онгоцны буудлаас гаргуулаад л явах юмсан” гээд л боддог байж билээ. Гэхдээ тэр мөрөөдөл маань биелэсэн ч бодсон шиг сайхан байсангүй ээ. Гаалиар ороод ганцаараа ороод л явахад өөрийн эрхгүй хоолой зангираад, нулимс гоожих гээд байдаг юм байна лээ. Ингээд л гэрийнхнийгээ дахиад мөд харахгүй, энэнээс цаашаа би гэдэг хүн өөрийгөө л тэжээгээд аваад явах тэр зам эхэлж байна даа гэж бодогдоод, нэг л их ганцаардаад эвгүй байсан. Намайг юу хүлээж байгаа, ямар орчин хүлээж байгаа, ямар амьдрал хүлээж байгаа талаар ямар ч төсөөлөлгүй тэгээд л ганцаараа явах ёстой замаараа явж эхэлж байгаа юм даа.
Онгоцонд суухын өмнө гар тээшээ шалгуулахад заавал laptop, гар утас, зөөврийн хард диск энэ тэрийг гаргаж байж шалгуулдаг гээд тэгээд үүргэвчиндээ баахан юм чихчихсэн байсан чинь laptop-оо гаргах гэж нэлээн зүдэрсэн. Арай гэж нэг шалгуултал “наад дотор чинь сэрээ байна. Сэрээгээ гарга” гээд. Нөгөө сэрээг нь хайх ажилдаа орсон. Тэгтэл нэг ширхэг сэрээ цүнхний хажуугаар хийсэн байлаа. Тэрийг нь хурааж аваад “за одоо болсон” гэв. Би хэдэн бичиг баримт, laptop энэ тэрээ буцааж багтаах гэж нэлээн зүдэв. Буцаагаад цахилгааныг нь татах гэсэн бас болдоггүй. Тэгэхээр нь тэр чигт нь онгорхой орхиод declaration гэдэг юмаа бөглөв. Тэгээд нэг юм хүлээлгийн танхимд орвоо хөөрхий... Хамаг хөлс цуваад ядаж байхад нээх олон юм давхарлаад өмсчихсөн, ачаа нь хүнд, бас дээр нь цахилгааныг нь буцааж татах гэж байдгаараа ноцолдоод хөлс гойжоод ёстой нэг хачин царайтай юм... Арай гэж нухаж нухаж нөгөө цүнхнийхээ цахилгааныг татав гэж... Ёоххх. Ингэж нэг юм татах гэж.... гэж бодоод сууж байтал онгоцондоо суух болчихдог юм даа. Тэгээд л үүргэвчиндээ түүртэж ядаад нэг юм онгоцондоо орж суув. Миний суух суудал 16C гэдэг суудал байв. Ингээд л эхнээсээ асуудал өөрөө гараад ирээд байдаг. Нөгөө суудлаа олдоггүй ээ. Тэгээд үйлчлэгчээс нь асууж аваад олж суув. Нөгөө үүргэвчээ дээд талын тавиурт нь тавих гээд үүргэвчиндээ цохиулж унах шахав... Тэгсэн нэг хүн над дээр гүйж ирээд надад тусалж нэг юм хийж өгөв. Би ч “thank you thank you” гээд л нэг юм суудал дээрээ суугаад “Ёохх.. энэ үүргэвчийг ерөөсөө онгойлгох ч хэрэггүй, бас дээрээс буулгах ч хэрэггүй юм байна” гэж бодож байв. Миний хажууд суусан нэг нөхөр надтайгаа таарсан анх удаа сууж үзэж байгаа бололтой. Хараажаар тэр нь тодорхой байв. Тэрэнтэй 2 эмэгтэй цуг явж байсны нэг нь ээж нь бололтой. Ээжээ би таныг зургийг авъя, та миний зургийг ав гээд л баахан зураг энд тэндээс дараад л байсан. Kkkk. Би бас өөрөө адилхан анх удаа онгоцонд сууж байж дотроо бас “юм үзээгүй юм шиг юун ч инээдтэй юм” гээд л бодож байгаамаа. Удалгүй мань залуу суудлаа солиод ээжийнхээ дэргэд суув. Тэгээд бүх хүмүүс онгоцондоо суусны дараа нэг ч их удалгүй онгоц хурдаа авч удалгүй агаарт хөөрөв. Бие хачин болоод толгой эргээд өөрийн эрхгүй нүдээ анив. Тэгтэл миний ард суусан гурав бас л эвгүйрхсэн бололтой дуу алдаад л нэг эмэгтэй нь “зүгээр зүгээр” гээд л байсан. Удалгүй агаарт хөөрсний дараа онгоц чичирч, толгой эргэхээ болив. Цонхоор хартал үүлэн дээгүүр нисч яваа нь харагдав. Надад онгоц зүгээр л агаарт тогтчихсон юм шиг л сэтгэгдэл төрсөн. Харьцуулах зүйл байхгүй болохоор явж байгааг нь хэлэхэд хэцүү юм билээ.
Тэгээд 6 цаг орчим нисээд удалгүй цагаан хоолойгоор “ Манай онгоц ойролцоогоор 35 минутын дараа Москвагийн нисэх онгоцны буудал дээр бууж 40 минут зогсоно. Москва дээр буух хүмүүст бидэнтэй хамт аялсанд баярлалаа. Дараа дахиж манайхаар үйлчлүүрэй. Манай онгоцны багийнхан та бүхэнд сайн сайхныг хүсч байна. Харин цааш Берлин явах хүмүүс буухдаа ачаагаа болон пасспорт, онгоцны билетээ марталгүй биедээ авч буухыг сануулж байна.” гэдэг юм. Би дотроо ч “Ёохх... Нөгөө бул хар чулууг дээрээсээ буулгах болох нь дээ” л гэж бодож байв. Арай гэж өөрийгөө болон хажууд байсан хүнээ цохиж унагалгүйгээр үүргэвчээ буулгаваа. Бас үүрэх гэж хөөрхөн хөлсөө гоожуулах хэрэг гарна.
Тэгээд л Москва хотын онгоцны буудал дээр буулаа. Анх удаа Орос оронд хөл тавьж байгаа нь тэр. Онгоцноос буугаад л нөгөө хоолой дотуураа яваад пасспорт шалгадаг хэсэг дээр очсон чинь тэнд 2 орос эмэгтэй, 2 орос эрэгтэй хүмүүсээс юм асуугаад л 2 тийш нь хуваагаад л тэнд оч гээд л заагаад байв. Би эхэндээ сайн ойлгохгүй байсан болохоор ахимаг насны орос эмэгтэй дээр очтол надаас “Where are you going, Madam?” гэж орос аялгуугаар асуулаа. Тэгэхээр нь “Berlin” гэлээ. Тэгсэн надад нэг шар цаас өгөөд ийшээ яв гээд заалаа. Тэгсэн нөгөө гар тээшээ дахиад шалгуулах хэрэг гарав. Өө бас нэг юм хэлэхээ мартав. Тэгээд миний шалгуулах ээлж болоход би үүргэвчээ ухалгүйгээр шууд байгаа чигээр нь л аваачаад өгсөн. Нөгөө орос эмэгтэй над руу хараад орсоор нэг юм хэлээд байх юм. Би байгаа байдлаас нь гар утас байгаа юу гэж байна гэж ойлгоод толгой сэгсрэв. Гадуур хувцасаа тайлаад сагсан дээр тавь гэж байгаа бололтой. Гадуур цуваа тайлаад сагсанд нь хийгээд мэдрэгчээр нь шалгуулаад оров. Тэгээд тэр дотуур явж байхдаа Мөнхтуул гэдэг эмэгтэйгээ (аавын 10 жилийн ангийн найз гэсэн) олж аваад дагаад л яваад байлаа. Тэр эгч намайг хараад цуг явсан 2 эмэгтэйдээ “энэ охин урьд нь огт гадаад явж байгаагүй юм гэсэн. Намайг хаа сайгүй дагаад л яваад байна” гэж хэлэв. Миний хувьд очих газартаа л онгоц энэ тэрээсээ хоцролгүй очиж байвал дагаад л явж байсан нь дээр гэж бодоод л дагаад байлаа. Тэгсэн манай онгоцыг дуудаад онгоцондоо 15 хаалгаар орж сууна уу гэж орос, англиар зарлаж эхлэв. Онгоцондоо буцаж суугаад нөгөө аймаар хүнд цүнхээ үйлчлэгч эмэгтэйтэй хамжиж байгаад дээд тавиурт тавив. Дотроо бодсон зүйл бол “дахиж л ийм аймаар хүнд үүргэвч гар тээшинд авч орох хэрэггүй юм байна. Ачаанаасаа хүнд хэсгийг нь чимодандаа хийгээд хөнгөн зүйлсээ гар тээшиндээ хиймээр юм байна. Өөр хол газар аялах хүн байвал гар тээшээ битгий хүнд болгоорой. Зүдрэх юм байна шүү гэж захина даа” гэж бодож суув. Тэгээд цагаан хоолойгоор “бид 2 цаг 30 орчим явж берлинд хүрнэ. Та бүхнийг тухтай аялахыг хүсье” гэж зарлав. Ингээд 2 цаг 40 орчмын дараа Берлиний барааг олж харав. Энэ удаа буухдаа арай жаахан туршлагатай болсон болохоор гэр тээшээ аль болох эвтэйхэн буулгав. Ингээд германд хөл тавилаа даа. Гадаа их дулаахан байв. Үүргэвч хүнд бас дээр нь олон давхар хувцастай болохоор хөлс хувингаар цутгаж эхлэв. Тэгээд биднийг нэг автобус ирж аваад нэг газар аваачаад буулгав. Тэнд ирээд мөн пасспортоо шалгуулаад тамга даруулаад германы хилээр нэвтрэв. Тэнд нэг ачаа хүлээдэг хэсэг дээр ачаагаа хүлээж нэлээн зогсов. Удалгүй ачаанууд эргэлдэж эхлэв. Би тэндээс 2 бөндгөр боодолтой ачаагаа аваад нөгөө эгчийгээ дагаад л явж эхлэвээ. Миний 2 бөндгөр ачаа бас хүнд юмаа. Нэг гар нэлээн ядарч байв. Үүргэвчийг нь үүрэх аргагүй бөндгөр болгосон байв. Чирээд л яваад байхаас өөр замгүй. Тэгээд удалгүй тэнд амьдардаг монгол эмэгтэй миний цуг явсан 3 эмэгтэй дээр ирэв. Тэр эмэгтэй болон Мөнхтуул гэдэг эмэгтэй миний ачаанаас дамжилж явж намайг Берлины галт тэрэгний буудал ордог чиглэлтэй автобусанд суулгаж өгөв. Мөнхтуул гэдэг эгч “энэ охин яаж ганцаараа ийм их ачаатай явнаа. Хүнтэй л дамжлахгүй бол хэцүү дээ” гэж хэлээд л “за сайн яваарай. Сайн сураарай” гээд үлдэв. Би ч бас дотроо айж байлаа. Юу л болдог бол доо л гэж бодож байв. Автобусанд суухдаа жолоочид нь мөнгөө төлж билет авдаг юм байна лээ. Би хүмүүсийг харж байгаад тэрийг анзаараад 5 euro өгтөл жолооч нь германаар нэг юм хэлэв. Би ойлгоогүй болохоор “айн” гэсэн чинь “ein Ticket, one Ticket” гэв. Тэгэхээр нь “yeah yeah” л гэв. Тэгээд билет гаргаж өгөөд би гэдэг хүн хаана буухаа ч мэдэхгүй аялалаа эхлэв. Энэ миний германд ирээд анх удаа мөнгө зарцуулсан үйлдэл болов. Буудал болгон дээр автоматаар буудлын нэрийг зарлаад буудлын нэр нь харагддаг юм байна лээ. Тэрийг нь харж байгаад буудал дээрээ буулаа. Michael-н хэлснээр шилэн байшин байна лээ. Яг буудлын өөдөөс хараад байшин дээр нь томоос том “Haupt-Bahnhof” гэж бичсэн байв. Би ч баацагнан байж тэр байшинд оров. Өөдөөс хараад Information Service гэж бичсэн байв. Арай гэж очоод нөгөө MIAT-ийн билетээ үзүүлээд асуулаа. “Би монголд байхдаа MIAT-р билет захиалсан юмаа. Намайг энэ дугаарыг оруулаад билетээ хэвлээд ав гэсэн. Би хаана очиж яаж билетээ авах вэ” гэлээ. Тэгсэн “ миний ард автомат машин байгаа. Чи тэнд очоод энэ дугаараа оруулаад билетээ хэвлэнэ. Тэгээд очих газар руугаа явж болно” гэв. Би тэгээд тэр автомат дээр нь очиход нэлээн оочертай байв. Миний ээлж болоход би өмнөө бас нэг том бэрхшээл зогсч байгааг олж харав. Бүх тайлбар заавар герман хэл дээр бичигдсэн байгаа автомат машиныг олж харав. Юугы ч ойлгодгүй ээ. Хаана дугаараа оруулахыг ч мэдэхгүй баахан гайхаж зогсов. Тэгж зогсоод бүтэхгүйг угаасаа мэдэх болохоор миний ард намайг дуусахыг хүлээж зогссон герман эмэгтэйгээс тусламж гуйв. Байгаа бүх шалтгаанаа тоочлоо. Тэгсэн тэр эмэгтэй “би ийм билет өмнө нь ашиглаж байгаагүй ээ. Гэхдээ оролдоод үзье” гэлээ. Тэгээд оролдож байгаад баахан сонголттой дэлгэц гаргав. Тэндээс нь би нэг зүйлийг ойлгов. Үнэндээ зүгээр л дугаар оруулаад гараад ирэхгүй, тэр олон сонголтоос яг өөрийнхөө билетний төрлийг сонгох ёстой юм байна гэж ойлгов. Надаас ямар төрлийн билет вэ гэж асуухаар нь өмнө нь нэтээс илет дээр байсан чиглэлийг хайж байгаад Rail and fly гэсэн site руу орж байснаа санаад Rail-and-fly гэж хэлэв. Тэрийг нь сонготол дараа нь дугаар оруулах цонх гарч ирдэг юм байна. Тэнд дугаараа оруултал билет хэвлэгдээд гараад ирэв. Гэвч тэрэн дээр Freiburg гээгүй харин Railway энэ тэр гэсэн шал өөр чиглэл байх юм. Гайхаад энэ яагаад ийм байгаа юм болоо гэтэл тэр эмэгтэй “би мэдэхгүй байнаа. Чи хаашаа явах юм” гэв. Би Freiburg орно гэтэл тийм үү, 2 өөр Freiburg байдаг. Нэг нь хойд зүгт нэг нь өмнө зүгт байдаг. Чи яг аль руу нь явахын гэв. Би нөгөө Michael-н явуулсан email-г харж байгаад Freiburg im Breisgau гэсэн чиглэл олж үзээд харуулав. Тэгсэн тэр эмэгтэй “би ч бас тийшээ явна. Чи хүсвэл цуг явж болно. Чи гэхдээ наад билет чинь Freiburg руу явж болох эсэхийг асуусан нь дээр.” гэв. Намайг Information Service дээр дахиж очоод байж байтал нөгөө эмэгтэй над дээр хүрч ирснээ “би ерөөсөө чамд тус болохоор шийдлээ. Би асуугаад өгье. Хэрвээ хүсвэл чи бидэнтэй цуг явж болно.” гэв. Тэр эмэгтэй миний билетийг аваад германаар баахан ярьснаа надад “чи энэ билетээр хаашаа явах гэж байгаа аль ч чиглэлийн галт тэрэгэнд сууж болно гэж байна” гэв. Чиглэл хамаарахгүй хүчинтэй билет юм байна л даа. Тэгээд тэр эмэгтэй найз залуу дээрээ ирээд надаас юм уухуу, эсвэл жаахан юм идэх үү гэж асуулаа. Бид нар явж юм идлээ. Тэгэхгүй бол 7 цаг явж байж Freiburg орно. Галт тэргэн дотор идэх юм үнэтэй байдаг гэж байна. Би ч юм хэлсэнгүй. Удалгүй тэр эмэгтэй 3 ундаа барисаар хүрч ирээд надаас дуртайгаа ав гэв. Би алимны ундааг нь сонгов. Удалгүй тэд нар дээшээ шатаар өгсөхөд нь би ч бас дагалаа. Нөгөө олон ачаандаа түүртээд хоцорч яваад урсдаг шатан дээр чемоданаа гараас алдаад баахан түгжрэл үүсгээд яах учраа олохоо болив. Харин тэнд байсан хүмүүс над руу ууртай нүдээр хараад байхаас хэн ч туслахгүй юм. Удалгүй нэг хүн миний нэг үүргэвчийг газраас шүүрээд авав. Нөгөө эмэгтэй маань надад туслахаар ирсэн нь тэр байж. Тэгээд л би талархалаа илэрхийлээд түүнийг дагаад л явж өгөв. Тэгээд удалгүй нэг галт тэрэг ирээд тэрэнд суув. Яараад байсан нь тийм учиртай байж. Тэгэхгүй бол дахиад 1 цаг хүлээх хэрэгтэй болох байсан байх. Тэгээд л 3 уулаа сууж аваад явав. Ингээд анх удаа баахан шар толготой хүмүүсийн дунд ганцаараа ази царайтай суух ямар байдгийг мэдрэв. Хүмүүс над руу их л сонин харах юм. Ази хүн сонин харагддаг юм болов уу. Эсвэл яагаад тэгж хараад байгаам бүү мэд. Манай замын 2 найз нэг их яриа хүмүүс биш байна. Би тэдний байдлаас тэд аялалаас буцаж явааг нь мэдэв. Бас тийм ч их баян хүмүүс биш болохыг анзаарав. Миний ажигласнаар тэр эмэгтэйн найз залуу надад тийм ч таатай биш байгааг гадарлав. Гэхдээ тэр эмэгтэй германаар миний тухай ямар нэг зүйл хэлээд байхыг бодвол гайгүй л хүн байна шдээ, бид туслах хэрэгтэй шд гээд байгаа бололтой. Гэхдээ бидний аялалын төгсгөлд түүний найз залуу надад арай элэгсэг хандаж эхэлсэн юм. Учир нь тэр миний ачаанаас өргөлцөж бас надтай юм яриж эхэлсэн бөгөөд маргааш өглөө нь ч машинаараа хүргэж өгсөн юм. Замд явж байхдаа маш их ядарч нойр хүрээд өөрийн эрхгүй унтаад байлаа. Тэр эмэгтэй маань надад герман зайрмаг авч өгөв. Шоколад нь яг Kinder шоколад шиг амттай юм байна лээ. Замд явж байхад нөгөө эмэгтэй маань надаас хаана хонохыг асуув. Би 1 хоног буудалд хонох хэрэгтэй болсоноо хэлэв. Тэгсэн нэлээн хугацааны дараа надад “бид чамайг 1 хоног гэртээ хонуулахаар шийдлээ. Хэрвээ чамд очих газар, таньдаг хүн байхгүй бол бид чамд ор засаад хонуулъя. Маргааш бид нар хотын төв орно. Тэгэхдээ чамайг Гёте институт дээр хүргэж өгье.” гэв. Эхлээд би жаахан эргэлзсэн. Замын найздаа итгэх үү, эсвэл буудалд хонох уу гэж нэлээн бодов. Гэхдээ хөгшин аавын зөвлөснөөр бол чамд туслъя гэж ирсэн хүнд итгэх хэрэггүй, харин чи өөрөө тусламж гуйсан бол өөр хэрэг” гэж хэлж байсныг бодоод бас дээр нь ийм их ачаатай би гэдэг хүн taxi барихаас өөр замгүй таксинд 10 euro, дээр нь буудлын мөнгө 40 euro төлнө. Дээр нь маргааш нь ч бас нөгөө хэлний курсээ олох гэж бөөн юм болно гэж бодоод зөвшөөрчихөв. Тэр үед ээжийгээ их санав. Би үргэлж ямар нэг шийдвэр гаргахдаа ээжээс асуугаад сурчихсан бололтой. Ээж цуг байвал асуумаар байдаг, эсвэл утас байвал утасдаад асуумаар байдаг. Гэтэл би өөрөө л шийдвэр гаргах хэрэгтэй болоод байдаг. Шийдвэр гаргана гэдэг бас нэг бэрхшээл болов. Ингээд орой 8.30 цагийн үед бид нар Freiburg-д ирлээ. Тэгээд нөгөө 2-ыгоо дагаж явсаар гэрт нь ирэв. Мань 2 хотоос нэлээн зайдуу амьдардаг бололтой. Тэнд манай 2 замын найз маань айлын 1 өрөө байр хөлсөлж амьдардаг юм байна. Ингээд миний таамаг зөв болох нь батлагдлаа. Манай 2 лав л Michael-н олдог хэмжээний мөнгө олдоггүй, германдаа бол ядуу талдаа хүмүүс болох нь тодорхой байлаа. Гэсэн хэдий ч манай 2 надад шпагетти хийж өгөн нэг өрөөндөө орж засч унтуулав. Намайг усанд орж болно. Гэртээ байгаа юм шиг л бай гэж байв. Манай 2-н очихыг хүсдэг газар нь Орос орон байлаа. Орос дуу сонсоно. Оросын тухай их зүйл мэднэ. Орос хэл бас бага зэрэг мэддэг юм байна лээ. Гэсэн хэдий ч орост очиж байгаагүй юм байна лээ. Манай аав, ээж Орост төгссөн гэхээр хөөх, ямар сайхан юм л гэнэ. Намайг яагаад германд сурахаар ирсэн юм бэ гэж асуугаад л байсан. Бас энд байдаг монголчуудыг мэддэг юм байна лээ. Монголчууд фракц байгуулаад шоудаад л явдаг гэж яриж байсан. Монголчуудаа гэж идэж ууж, наргиж цэнгэх, архиддаг, зодолддгоороо алдартай хүмүүс юмуу даа. Маргааш өглөө нь манай 2 найз миний өглөөний цайнд зориулж шинэхэн амттай талхнууд авчирсан байлаа. Мөн надад каппучино хийж өгөв. Дараа нь машинаараа Гёте институт дээр хүргэж өгөв. Тэнд хүрээд хүсвэл манахайхаар зочилж байгаарай гээд явцгаалаа. Гёте институтын хүн намайг их азтай юмаа. Ийм сайхан сэтгэлтэй эмэгтэйтэй тааралддаг гэж хэлж байсан. Тэр ч үнэн шүү. Надад туслах сайхан сэтгэлтэй хүмүүс олдоод л байдаг юм. Дараа хэрвээ монголд явж байхад бас төөрсөн гадаад хүн тааралдвал энэн шиг тусалдгүй юмаа гэхэд очих газраа олж очиход нь чадахаараа туслах хэрэгтэй юм байна даа гэж бодсон.
Тэгээд л би шууд герман хэлний шалгалт өгөв. Тэгээд л шууд хичээлдээ орчирхсон. Цоо шинэ орчин намайг тосч авлаа. Олон орны хүмүүс. Энэтхэг, Танзаниа, Иран, Тайван, Хятад, Итали, Испани, Мексик, Бразил, Азарбейжан, Турк, Сингапур гээд л дэлхийн бараг өнцөг булан бүрээс ирсэн өнгө өнгийн хүмүүс сууж байлаа. Маш сонин байлаа. Анх удаа л ийм олон янзын орноос ирсэн хүмүүстэй цуг суралцаж байна. Тэдний бас олонх нь миний адилаар тэтгэлгээр сурч байгаа хүмүүс байв. Гэхдээ бүгд өөр өөр мэргэжлээр. Энэ хүмүүс дараа нь аягүй бол монгол гэхээр л надаар төсөөлөх байх даа. :-P Сонин юмаа. Би гэж хүн ингээд улсынхаа нэг төлөөлөл болчих гэж... Аль болох л хүний нүдэнд өртөхгүй байхыг хичээдэг хүн чинь.... Kkkk. Юм гэдэг хачин юм даа.
Намайг германаар их сайн зөв дуудлагаар дуудаж байна гэсэн. Аргагүй л дээ. Би муу ч гүй 1 сар сурсан шүү дээ. Мартчихсан л болохоос биш. Гэхдээ л угийн монгол зангаараа залхуураад хялбарчлах аргаа хайгаад багшаас урьтаж хийх гээд л... Тэгсэн манай ангийн гадаад нөхдүүд багшаас асууж байж болно гээд л байх юм. Тэгээд багшаас асуугаад миний зөв байнгуут чи яаж мэдсэн юм гээд л асуугаад байна. Би яахав логикоор бодоод л энэ ингэж байна даа гээд таагаад байгаам чинь. Яг ингэж мэдсэн гэх юмгүй болохоор би зүгээр л тэгж бодсон юм гээд л хэлээд л сууж байна.
Энд янз бүрийн оюутан залуучуудад зориулсан үйл ажиллагаа их болох юмаа. Аялалаар явах, музей үзэх, спорт тэмцээн уралдаан, концерт тоглолт гээд... Их л болдог шиг байгаа юм. Гэхдээ тэрэнд нь орохдоо мөнгөө төлнө л дөө. Бүртгүүлээд оролцдог шиг байгаа юм. Хэрвээ дараагийн удаа Франц, Швейцарь руу аялал зохион байгуулбал оролцоноо. Лав л хамаагүй хямд бас найдвартай болох байх. Би энэ долоо хоногийн сүүлээр Францад байдаг Страссбург хотод Буддистуудын цугларалтанд орохоор явна. Манай байрны эзэн эмэгтэй буддист шашинтай бөгөөд намайг ч бас буддист болохоор хүсвэл дагаад яв гэсэн. Надаас мөнгө авахгүй гэж байна лээ. Хоолны, байрны, бас замын зардлын мөнгө гэж. Цаашаа Парис орж амжихгүй л юм байна лээ. Гэхдээ чадвал тэнд гайгүй хүмүүстэй танилцвал дараа намайг газарчлаад өгөх хүн олдож магадгүй л юм. Тэгээд ч хальт Франц оронтой танилцаад авах боломж гарч байхад алдах хэрэггүй байх гэж бодож байна.